Vreme smrti, posle 25 godina
Istorijski roman “Vreme smrti” Dobrice Ćosića o Prvom svetskom ratu, doživeo je novo izdanje posle 25 godina, svega par nedelja nakon smrti autora.
Novo izdanje tetralogije “Vreme smrti”, koja predstavlja kompoziciono središte Ćosićevog obimnog romanesknog opusa, razvrstanog i uređenog u cikluse, objavila je izdavačka kuća Laguna iz Beograda.
Prvi deo Ćosićevog romana-reke, “Prerovo ide u rat”, uvodi čitaoce u predigre Prvog svetskog rata, politička i vojna previranja u Evropi i raspoloženje srpske vlade, vojske i naroda u trenutku opšte mobilizacije usled austrougarske objave rata. Upoznajući čitaoce s porodicom Katić iz Prerova, glavnim nosiocima radnje te ratne epopeje, pisac prepliće njihove sudbine na fonu prelomnih događaja koji su određivali sudbinu srpskog naroda pre tačno sto godina: malu zemlju u srcu Balkana zahvata sveopšti ratni vihor u kojem će njeni žitelji doživeti možda najsvetlije i najtragičnije trenutke u svojoj novijoj istoriji...
Radnja drugog dela, “Suvoborske bitke”, događa se 1914. godine, kada brojna nadmoćnost i bolja oružana opremljenost austrougarske vojske primorava demoralisanu i razbijenu srpsku vojsku na povlačenje sa Suvoborskog fronta. Komandant Prve armije general Živojin Mišić sukobljava se sa Vrhovnom komandom i prestolonaslednikom zbog odluke da se vojska povuče u Milanovac i brzo pripremi za odlučan kontranapad koji bi iznenadio neprijatelja. Krajnji ishod najčuvenije i najznačajnije bitke između Kraljevine Srbije i Austrougarske u Prvom svetskom ratu, poznate u istoriji kao Kolubarska bitka, krajnje je neizvestan...
Treća knjiga, “Valjevska bolnica”, smatra se umetnički najuspešnijim i misaono najdubljim delom romana “Vreme smrti”, a radnja je smeštena u Valjevsku ratnu bolnicu, kao simbol ljudske požrtvovanosti, humanosti i agonije tokom Prvog svetskog rata. Valjevska bolnica bila je glavni centar za prijem srpskih vojnika, ranjenika i velikog broja izbeglica i zarobljenika, koji su zbog loših higijenskih uslova u bolnici oboleli od epidemije pegavog tifusa, ali u kojoj su se čudesnim spletom okolnosti i sudbine dogodile i neke od najneverovatnijih i najtragičnijih ljubavnih u priča savremenoj srpskoj književnosti.
Poslednji deo “Vremena smrti”, “Izlazak”, ispisuje vrhunac kolektivne drame jednog naroda, paralelno prateći herojsku odbranu i pad Beograda u austrougarske ruke, izdaju saveznika i u istoriji nezabeležen egzodus srpskog naroda, te povlačenje srpske vojske preko albanskih planina.
Ćosić je “Vreme smrti” objavio 70-ih godina, a Publishers Weekly svojevremeno je nazvao tu tetralogiju “srpskim ‘Ratom i mirom!’”, dok je Chicago Tribune Book World naveo da je to “delo koje neprocenjivom snagom svedoči gde smo počeli u 20. veku i kako smo ga završili. Ova knjiga je mera tog najvećeg putovanja”.
Novo izdanje romana “Vreme smrti”, kako je najavila Laguna, u prodaji će se naći od 4. juna u knjižarama Delfi i preko sajtova laguna.rs i delfi.rs.
Ćosić je preminuo 18. maja u Beogradu u 93. godini, a osim u književnom, bio je aktivan decenijama i u političkom životu. Bio je jedan od disidenata za vreme Titove vladavine u bivšoj Jugoslaviji, a početkom 90-ih bio je i predsednik SR Jugoslavije – do razlaza sa tadašnjim predsednikom Srbije Slobodanom Miloševićem.
Bio je dvostruki dobitnik NIN-ove nagrade za najbolji roman (Koreni, 1954. i Deobe, 1961).
Ćosić je bio jedan od najčitanijih pisaca u Srbiji, a ocene publike i književne kritike o njegovom opusu su podeljene, kao i o višedecenijskom političkom angažmanu.
(SEEcult.org)
