Region na 12. Slobodnoj zoni
Festival Slobodna zona predstavlja prvi put Regionalni takmičarski program sa 17 angažovanih ostvarenja iz susednih zemalja čija se vodeća motivacija, prema rečima selektorke Biljane Tutorov, zasniva na “kritičkom promišljanju društva, bez obzira da li se radi o dokumentarnom, igranom ili kratkom filmskom formatu”.
U okviru tog novog takmičarskog programa, biće dodeljene nagrade za najbolji film i najbolji film u kategoriji ljudskih prava.
Najbolji film iz regiona na 12. Slobodnoj zoni, koja će od 10. do 15. novembra predstaviti ukupno više od 50 filmova u Beogradu, Novom Sadu i Nišu, dodeliće žiri koji čine urednik filmskog i serijskog programa na RTV Crna Gora Vuk Perović, osnivač Underhill Festivala iz Podgorice, rediteljka i montažerka Jelena Maksimović iz Beograda i urednica dokumentarnog programa na Al Jazeera Balkans Lejla Dedić. Odlukom Vetona Nurkolarija, fotografa i umetničkog direktora prizrenskog festivala DokuFest, novinarke nedeljnika “Vreme” Tamare Skrozze, i istoričara, publiciste i pisca Dragana Markovine iz Splita, biće dodeljena nagrada žirija Human Rights.
Jedan od najsnažnijih glasova Regionalnog programa Slobodne zone, kako su istakli organizatori, jeste film “Bezbog” bugarske rediteljke Rialice Petrove, nosilac nagrade Srce Sarajeva, počasne nagrade sarajevskog žirija i pobednik ovogodišnjeg švajcarskog Lokarno filmskog festivala. Glumačka postava, koju najvećim delom čine naturščici, uključujući i Irenu Ivanovu koja tumači glavnu ulogu negovateljice Gane, gotovo dokumentarno otkriva začarane bugarske krugove kriminala i korupcije, sveukupnu mizantropiju i depresivno stanje.
Uprkos teškoj tematici, debitantsko ostvarenje Petrove iz arthaus drame prerasta u duhovno putovanje glavnih likova zajedno sa publikom, bacajući svetlost nade na naizgled bezizlasnu sumornost.
Bezbog
Dve hrabre i talentovane rediteljke u svojim veoma intimnim ostvarenjima, iz prvog lica tumače svoju stvarnost, ali i društava iz kojih potiču.
Film “Iza lica zrcala” Zrinke Matijević iz Hrvatske predstavlja autorkinu ličnu potragu za unutrašnjim mirom, prikazanu kroz putovanje Likom, zabačenim zavičajem njenih predaka. Lika tako postaje ogledalo same autorke, koja ponovo proživljava gubitak ljubavi, četiri neuspele trudnoće i suočavanje sa sopstvenom bolešću.
Robert Zuber i Tomislav Pulić u filmu “Kandidat” u šali započinju političku kampanju u Hrvatskoj, koja će rezultirati osnivanjem Sasvim male stranke. U jednom zagrebačkom soliteru, paralelno sa hrvatskim parlamentarnim izborima, počinje kampanja za predsednika skupštine stanara. Autori filma odlučuju da se i sami kandiduju i započnu urnebesnu predizbornu kampanju. Zuber će, inače, 14. novembra održati i Masterklas predavanje u Jugoslovenskoj kinoteci, na temu dokumentarnog filma kao totalnog angažmana - “Od filma do političke stranke”.
Juri Ankarani, poznati italijanski video umetnik, u svojim hipnotičkim i monumentalnim radovima bavi se neobičnim društvenim fenomenima. Njegov film “Turnir”, dobitnik Specijalne nagrade žirija filmskog festivala u Lokarnu, samo je naizgled povezan sa regionom – novi investitori, koji u društvu državnih predstavnika svakodnevno sa TV ekrana nude bolju budućnost, otkrivaju se kao dekadentni lordovi u dokolici daleko izvan realnosti u kojoj živimo. Autori rado upotrebljavaju satiru, često sa elementima crnog humora.
Turnir
Film “Treći” Arsena Oremovića, koji je i centralna tema Noćnih razgovora u Dvorani Kulturnog centra Beograda, govori o tome kako fudbal na ovim prostorima nikad zapravo nije bio - samo fudbal. Sport, oduzet obožavaocima da bi se koristio u političke i privatne svrhe, tako postaje siva zona kriminogenih zakulisnih radnji. Pored autora filma, na Noćnim razgovorima će 13. novembra učestvovati i ovogodišnji gost-selektor Viktor Ivančić, novinar Slobodan Georgijev i Ksenija Radovanović iz udruženja Ministarstvo prostora i Inicijative Ne da(vi)mo Beograd.
U konkurenciji je i dokumentarac Lidije Zelović “Moj vlastiti rat” ratne dopisnice i rediteljke, koja neobično iskreno i sa mnogo humora sa publikom deli sudbinu svoje familije koja je, nakon rata 1992. godine, iz Republike Srpske izbegla u Holandiju. Šta se dešava u porodici, dugo nakon što je rat završen? U “Mom vlastitom ratu” Zelović otkriva da pravi rat zapravo tinja u ljudima, čak i unutar nje same.
Treći
Ciklus kratkog filma Regionalnog takmičarskog programa 12. Slobodne zone, prikazuje i film “Zvir” Miroslava Sikavice, koji je premijerno prikazan ranije ove godine na Kanskom festivalu, na kojem je dobio i posebno priznanje u okviru programa Directors’ Fortnight.
Filmovi i bioskopska kultura jugoslovenske ere, donose eho nostalgije u dva potpuno različita ostvarenja, gde oni postaju slika sećanja i preispitivanje jedne prošle, smislenije stvarnosti. Jedan od njih, dokumentarac portugalskog reditelja Andrea Žil Matea, “Kako sam se zaljubio u Evu Ras”, kroz lik 70-godišnje Sene - koja živi u kabini jednog sarajevskog bioskopa filmova zlatnog jugoslovenskog doba - prikazuje “izmišljenu biografiju” jedne zemlje, njenih očekivanja, strahova, boli i napora.
“Kino-otok” poetični je dokumentarac o izgubljenoj kulturi posećivanja bioskopa na malim jadranskim ostrvima, tokom druge polovine prošlog veka. Šest svedoka vremena o kojem film govori, prisećaju se događaja iz mladosti u vezi sa odlaskom u bioskop i omiljenih filmova koji su ih obeležili.
Posledice ratova na području bivše Jugoslavije tema su velikog broja filmova, potpuno različitih u pristupu i jeziku, a oslikavaju u osnovi mnog obolnih tačaka i dubokih rana.
Kako sam se zaljubio u Evu Ras
Namera Slobodne zone, prema navodima organizatora, jeste da regionalna selekcija postane mesto dijaloga, susreta i prostora u kojem se može voditi slobodan dijalog na najosetljivije teme iz regiona.
Time se, između ostalih autora iz tog programa, bave Ivan Jović u filmu “Zaveštanje”, jedinstvenom filmskom spomeniku kolektivnog stradanja u Drugom svetskom ratu na teritoriji Nezavisne države Hrvatske i Samir Mehanović u dokumentarcu “Izmaglice Srebrenice”.
Izmontirano od više od 450 sati snimljenih svedočenja, prikupljanih tokom četiri godine razgovora sa 94 neposredna svedoka, Jovićevo “Zaveštanje” je filmska priča bez naratora, istoričara i arhivskih snimaka, uronjena u neposrednost živih svedočenja i jedinstveno pravo žrtava da same tumače sopstvena stradanja. Ponekad šokantnim slikama prošlosti, Mehanović podseća na strahote zločina, kojeg, porodice stradalih, nemaju luksuz da zaborave. Film “Izmaglice Srebrenice” dobitnik je i specijalne nagrade žirija Međunarodnog festivala dokumentarnog filma u Amsterdamu.
“Bubnjevi otpora”, film reditelja Matje Žufra, vratiće u fokus priče koje jesu zabeležene, ali zaboravljene nakon rata 1999. godine.
Domaće ostvarenje koji će i zatvoriti 12. Festival Slobodna zona, “Fabrika šećera” Borisa Miljkovića, predstavlja dramu sadašnjice, bolnu istoriju kairskih beskućnika koji su, u određenom trenutku, prešli dugi put tuge, izolovanosti, nostalgije i praznine. Film, uprkos tome, daje toplu i srdačnu sliku Bliskog Istoka, njegovih ljudi, ispričanu iz ugla ljudi koji su se odselili iz domovine, i koji sad već dugo žive u Kairu.
Festival Slobodna zona svečano će otvoriti 10. novembra u Sava centru gost-selektor Viktor Ivančić, a intenzivan program počinje filmom “Neruda” o disidentskim godinama čileanskog pesnika, diplomate i nobelovca Pabla Nerude.
Ulaznice za svečano otvaranje 12. Slobodne zone dostupne su na biletarnicama Sava centra i svim prodajnim mestima Eventima, a karte za sve ostale projekcije mogu se kupiti na blagajnama Dvorane Kulturnog centra, Doma omladine, Jugoslovenske kinoteke i Art bioskopa Kolarac u Beogradu, kao i na blagajnama Niškog kulturnog centra i bioskopa Vilin Grad u Nišu i Arena Cineplex u Novom Sadu.
Slobodnu zonu podržali su ove godine Ministarstvo kulture i informisanja Srbije, Rekonstrukcija Ženski fond, Francuski institut u Srbiji i Sekretarijat za kulturu Grada Beograda.
Festivalski sajt je freezonebelgrade.org, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEult.org, kao i u prilozima - Beograd, Novi Sad, Niš.
(SEEcult.org)
