Preminuo patrijarh Pavle
Poglavar Srpske pravoslavne crkve, patrijarh Pavle, preminuo je 15. novembra na Vojno-medicinskoj akademiji u Beogradu, gde je zbog lošeg zdravlja i proveo poslednje dve godine, ponudivši i ostavku 2008. koju Sinod SPC nije prihvatio. Vlada Srbije proglasila je povodom smrti patrijarha Pavla trodnevnu žalost - od 16. do 18. novembra. Patrijarh Pavle, koji je bio arhiepiskop pećki i mitropolit beogradsko-karlovački, preminuo je u 10.45 sati na VMA, nakon pričešća, saopšteno je na sajtu SPC
Poglavar Srpske pravoslavne crkve, patrijarh Pavle, preminuo je 15. novembra na Vojno-medicinskoj akademiji u Beogradu, gde je zbog lošeg zdravlja i proveo poslednje dve godine, ponudivši i ostavku 2008. koju Sinod SPC nije prihvatio. Vlada Srbije proglasila je povodom smrti patrijarha Pavla trodnevnu žalost - od 16. do 18. novembra.
Patrijarh Pavle, koji je bio arhiepiskop pećki i mitropolit beogradsko-karlovački, preminuo je u 10.45 sati na VMA, nakon pričešća, saopšteno je na sajtu SPC
Većina beogradskih elektronskih medija prekinula je oko podneva program emitujući vest o smrti patrijarha Pavla, koju su preneli i neki od najvećih svetskih medija, podsećajući na njegovu i ulogu SPC posle pada komunizma i za vreme raspada bivše Jugoslavije, kao i tokom borbe opozicije za smenu režima Slobodana Miloševića.
Svetski mediji preneli su i da je patrijarh Pavle bio poštovan kao teolog i lingvista i poznat kao human i skroman čovek, te da je neizvesno ko će ga naslediti na čelu SPC, kojom je rukovodio od 1990. godine.
Patrijarh Pavle, rođen kao Gojko Stojčević 11. septembra 1914. u selu Kućanci u tadašnjoj Austrougarskoj, a sada Hrvatskoj, preminuo je u 10.45 sati na VMA, na kojoj je bio na lečenju od 13. novembra 2007.
Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije Radović saopštio je plačućim glasom na polaganju kamena temeljca jedne crkve da je patrijarh Pavle umro, a taj snimak emitovala je RTS, prenoseći potom i izjavu predsednika Srbije Borisa Tadića da je njegova smrt ogroman i nenadoknadiv gubitak za srpski narod, kao i izjave vernika koji su bili na jutarnjim liturgijama ili krštenjima u beogradskim crkvama.
Tadić je izjavio RTS-u da je patrijarh Pavle bio čovek koji samim činom svog postojanja povezuje čitav narod, te da njegovu smrt oseća i kao lični gubitak, jer se u teškim i kompleksnim trenucima kroz koje je prolazila Srbija uvek konsultovao s partijarhom i dobijao njegovo mišljenje.
Predsednik Srbije istakao je i da je patrijarh SPC imao ogroman ugled u čitavom hrišćanskom svetu i uživao poštovanje kako moskovskog i vaseljenskog patrijarha, tako i rimskog pape.
Samo dan ranije Tadić je u Vatikanu razgovarao s papom Benediktom XVI i o njegovoj mogućoj poseti Srbiji, čiji je poziv i dalje otvoren, a saglasili su se da bi 2013. bila idealna za tu posetu, povodom obeležavanja Milanskog edikta, koji je doneo car Konstantin Veliki, inače rođen u Nišu.
I srpski premijer Mirko Cvetković izjavio je da je smrt patrijarha tužan događaj za srpski narod i veliki gubitak za Srbiju, a slične poruke uputili su posredstvom medija i drugi zvaničnici i političke stranke, kao i čelnici Rimokatoličke crkve, Islamske i Jevrejske zajednice u Srbiji.
Iz Patrijaršije je najavljeno da će Sinod SPC održati vanrednu sednicu, te da će uskoro biti poznati i detalji o sahrani patrijarha Pavla koji je početkom oktobra 2008. podneo molbu Sinodu da mu dozvoli povlačenje iz aktivne službe iz “zdravstvenih razloga i nemoći", ali je Sabor SPC to odbio u novembru prošle godine i potom potvrdio tu odluku u maju ove.
Mnogobrojni građani i medijske ekipe okupili su se ispred Patrijaršije, u koju je prenet kovčeg sa posmrtnim ostacima patrijarha Pavla, u prisustvu predsednika Srbije i drugih zvaničnika.
Kovčeg sa telom patrijarha Pavla potom je izložen u Sabornoj crkvi.
RTS će 15. novembra u 20 sati emitovati na Prvom programu prvi deo trodelnog dokumentarnog filma "Patrijarh Pavle, život po jevanđelju", u kojem je zabeležena i njegova poruka iz vremena krvavog raspada bivše Jugoslavije da „nema tog interesa, ni nacionalnog, ni pojedinačnog, koji bi nam mogao biti izgovor da budemo neljudi".
"Kada bih bio poslednji Srbin, pristao bih da nestanem a da ne bude zločina... pristao bih da nestane ne samo velika nego i mala Srbija i svi Srbi sa mnom, a ne bih pristao na neljudstvo i nečoveštvo", jedna je od poruka patrijarha Pavla kojom je svojevremeno reagovao na kritike da je pozivao srpski narod u rat, nesreću i razaranje zarad Velike Srbije.
Patrijarh Pavle nazivan je u javnosti “živim svecem”, uz isticanje njegove skromnosti i monaškog načina života, a u nekim od najtežih i prelomnih trenutaka u novijoj srpskoj istoriji podjednako su ga cenili i predstavnici nekadašnje vlasti i opozicije, i levice i desnice. To je dovodilo, s druge strane, i do različitih tumačenja ne uvek jasne pozicije SPC. Ipak, i kritičari njene uloge tokom 90-ih nisu se usuđivali da dovedu u pitanje duboko duhovnu ličnost i moralni integritet patrijarha Pavla, a pojedini njegovi potezi tumačeni su i različitim uticajima ostalih crkvenih zvaničnika.
Tokom 90-ih SPC i patrijarh Pavle optuživani su za prećutnu podršku opstanku Miloševića na vlasti, a jedan od prvih znakova otvorenog suprotstavljanja tadašnjem režimu bila je patrijarhova uloga u “probijanju” policijskog kordona u Kolarčevoj ulici početkom 1997. godine, za vreme studentskih i građanskih protesta nakon režimske krađe lokalnih izbora. Policija se povukla nakon najave da će patrijarh predvoditi svetosavsku liturgiju, a studenti su odneli prvu značajniju pobedu.
U inetrvjuu “NIN-u” početkom 2001. godine, patrijarh Pavle rekao je da je odlazio kod Miloševića kao kod predsednika, a podsetio je i da ga je posetio za vreme građanskih i studentskih demonstracija 1996/97. godine, te da je demantovao saopštenje iz Miloševićevog kabineta prema kojem mu je čestitao izbornu pobedu. “Posle toga morao sam da dam ispravku da ja njemu nisam čestitao na izboru, nego sam mu poželeo da njegov rad na tom mestu bude na korist društvu, svim ljudima", rekao je patrijarh.
Dva dana nakon izbora u septembru 2000. godine, na kojima je Milošević poražen, patrijarh Pavle pozvao je "sve, uključujući vojsku i policiju”, da brane interese naroda i države, a ne pojedinca" i izrazio očekivanje da će "i vladajuće stranke prihvatiti izbornu volju naroda".
Između ostalog, nakon velikih demonstracija 5. oktobra 2000. godine, koje su konačno dovele do pada Miloševića, patrijarh Pavle je ocenio da su krizni štabovi koje je formirala bivša opozicija opravdani radi regulisanja “odnosa u najvitalnijim strukturama gradskog i državnog života, sa pravom delovanja dok se ne upostavi poredak zasnovan na zakonskim osnovama”.
Patrijarh Pavle i SPC bili su i predmet pojedinih umetničkih radova koji su izazivali kontroverzne reakcije, posebno instalacija “Meteorska kiša” Živka Grozdanića koja je u septembru 2005. predstavljena u CZKD-u kao replika, odnosno aproprijacija rada Mauricija Katelana (Mauruzio Cattelan) - voštana figura pape Jovana Pavla II, prignječena velikim kamenom, zamenjena je figurom patrijarha Pavla.
Prema navodima Branislava Dimitrijevića u tekstu povodom tog rada, reč je o projektu koji ni na koji način nije krio želju da izazove skandal, prizivajući i čitav diskurs koji je pratio Katelanovu instalaciju, originalno izloženu u Varšavi. Pojedini poslanici poljske Katoličke nacionalne partije, koja je tada burno reagovala, upitali su kako bi bilo kada bi u Nacionalnoj galeriji Izraela bio izložen sličan rad s figurom Velikog rabina, a “Meteorska kiša” je upravo i zamišljena kao realizacija te mogućnosti ili pretnje.
U prilogu: Biografija patrijarha Pavla, preuzeta sa sajta SPC
(SEEcult.org)
