Omiljeni direktor

Radoslav Zelenović na čelu je Jugoslovenske kinoteke već 20 godina, a tokom tog perioda uspeo je da ostvari sa saradnicima neke od gotovo nemogućih poduhvata.

“Uspeli smo ono što je izgledalo nemoguće, pre svega da sačuvamo Kinoteku”, rekao je Zelenović 31. maja na konferenciji za novinare, dan uoči 20-godišnjice dolaska u Kinoteku. Povodom jubileja je od grupe novinara dobio i tortu.

Zelenović je došao u Kinoteku sa mesta urednika Filmskog programa RTS-a, a proteklih 20 godina postao je jedan od retkih, ako ne i jedini direktor neke kulturne ustanove u Beogradu koji uživa nepodeljene simpatije i stručne i najšire javnosti.

Prema njegovim rečima, najteže je bilo 1999. godine, za vreme NATO bombardovanja, kada je meta napada bio i depo Kinoteke.

“To je najveći kulturni genocid”, smatra Zelenović, zadovoljan što su upornost i entuzijazam svih “kinotečana” doveli do toga da se ostvari osnovno arhivističko načelo kojeg se drži i Kinoteka, a to je: čuvati i sačuvati.

Zelenović je podsetio i da je Kinoteka u međuvremenu dobila novi depo, da je uspela da dokaže da srpski igrani film nije počeo sa “Slavicom” 1947. godine, već gotovo duplo starijim “Karađorđem” Čiča Ilije Stanojevića, koji je u međuvremenu restaurisan, kao i čitava kolekcija prvog srpskog producenta Svetozara Botorića.

“Izborili smo se i sa silama mraka i haosa da sačuvamo zgradu u Uzun Mirkovoj da ne postane robna kuća”, istakao je Zelenović, koji je i jedan od osnivača i direktor Filmskog festivala evropskog filma na Paliću.

Prema njegovim rečima, u toku je završni deo tehničkog prijema zgrade u Uzun Mirkovoj, u kojoj će, inače, 6. juna biti obeležen Dan Kinoteke svečanim uručenjem Zlatnog pečata reditelju Dušanu Makavejevu i glumcu, reditelju i producentu Ljubiši Samardžiću.

Na Dan Jugoslovenske Kinoteke, kojim se obeležava i godišnjica prve filmske projekcije u Beogradu i na Balkanu (1896. godine u kafani “Zlatni krst”), počinje i 14. Festival nitratnog filma - bisera iz istorije filmske umetnosti koji su snimljeni na samozapaljivim nitratnim trakama.

Kinoteka ove godine na Festivalu nitratnog filma odaje počast i jednom od prvih srpskih producenata Đorđu Đoki Bogdanoviću. Deo Bogdanovićevih filmova biće prikazan u Muzeju Kinoteke, a prema rečima Zelenovićeva, to su mu trenutno i omiljeni filmovi.

“Stalno me pitaju koji mi je omiljeni film, a ja stalno odgovaram - svaki novootkriveni. Ovoga puta to su filmovi iz kolekcije Bogdanovića”, rekao je Zelenović.

Filmovi Đoke Bogdanovića (1860-1914) smatrani su decenijama izgubljenim, a sada su restaurisani i objavljeni na DVD-ju.

Veliki deo sredstava Kinoteke, čiji je budžet ove godine 132 miliona dinara, izdvaja se za zaštitu fondova. Velika su ulaganja u izradu novih filmskih kopija - svake godine između pet do deset miliona dinara.

Prema rečima Zelenovića, obaveza Kinoteke je ne samo da čuva sve što je snimljeno na filmskoj traci, već i da upozorava da iskustva koja ima sa njom nisu pretpostavka, već garancija da film, uz adekvatne uslove čuvanja, može da opstane i više od jednog veka.

Današnja era digitalizacije, koja omogućava da se od starih i teško oštećenih filmova dobiju kopije već zaboravljenih filmskih ostvarenja, izaziva ipak i zebnju, i to zbog "prevlasti" digitalizacije u svim segmentima proizvodnje i prikazivanja filmova.

“S obzirom da ne postoje opipljiva iskustva o tome, koliko tako snimljen film može da opstane i šta su opasnosti, skrivene opasnosti koje u jednom trenutku mogu da učine da film snimljen ovih dana za nekoliko godina zauvek nestane”, naveo je Zelenović povodom 14. Festivala nitratnog filma, i upozorio da se sa digitalizacijom pažljivo pristupa, naročito u delu koji se odnosi na čuvanje filmova kao svojevrsne ostavštine za budućnost.

Time će, kako je naglasio, biti zadovoljeno i važno arhivističko načelo: čuvati i sačuvati.

Sajt Jugoslovenske kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

(SEEcult.org)