(Ne)zaboravljeni heroj
Sudbina Srđana Aleksića iz Trebinja, koji je žrtvovao život da bi odbranio sugrađanina druge nacionalnosti od svojih sunarodnika, jedinstven je primer ljudskosti u ratovima na prostoru bivše Jugoslavije 90-ih. I 20 godina kasnije taj herojski čin inspiriše na građanske akcije, kao paradigma koja nedostaje u društvima srušenih sistema vrednosti. Ovih dana pokrenuta je i onlajn peticija za ulicu Srđana Aleksića u Beogradu, a njegova tragična životna priča aktuelizovana je i novim filmom Srdana Golubovića “Krugovi”, kojom je to ostvarenje o fenomenu herojstva i inspirisano.
Aleksić je preminuo 27. januara 1993. godine od povreda zadobijenih od sunarodnika iz Vojske Republike Srpske. Nekoliko dana ranije uspeo je da odbrani Bošnjaka Alena Glavovića od nasrtaja srpskih vojnika. Pretučen, završio je u komi, a umro je, kako je napisao u čitulji njegov otac Rade Aleksić, “vršeći svoju ljudsku dužnost”.
Četvorica napadača dobila su po nešto više od dve godine zatvora.
Herojski čin Aleksića inspirisao je srpskog reditelja Golubovića da snimi film “Krugovi” kojim, kako sam navodi, postavlja pitanje da li je herojsko delo uzaludna žrtva ili, kao kamen bačen na površinu vode, proizvodi koncentrične krugove koji podstiču na nova dobra dela.
Priča Golubovićevog filma, koju je premijerno imala priliku da vidi publika Sandens festivala u SAD, prati paralelne događaje u Beogradu, Nemačkoj i Trebinju, odnosno likove koji su, kao svedoci događaja iz prošlosti, motivisani da donose odluke koje će im promeniti živote.
Nakon Sandensa, “Krugovi” će imati evropsku premijeru na 63. Berlinalu, a domaću potom na 41. FEST-u u Beogradu.
U Beogradu je ovih dana pokrenuta internet peticija za ulicu Srđana Aleksića, inicirana u okviru istoimene grupe na Fejsbuku.
Aleksić je pre pet godina dobio ulicu u Sarajevu, uz obrazloženje da bi bez ljudi poput njega i njihovih herojskih dela čovek izgubio nadu u ljudskost, a bez nje život ne bi imao smisla. I Novi Sad se seća Aleksića prolazom koji spaja Zmaj Jovinu i Ulicu Ilije Ognjanovića i spomen-pločom, koja je postavljena i u Pančevu, u ulici nazvanoj njegovim imenom.
U Trebinju je Aleksićevim imenom nazvan sportski centar, ali nema spomen-obeležja, iako je obećano.
Srđana Aleksića odlikovao je 2012. godine u Srbiji tadašnji predsednik Boris Tadić - dobio je zlatnu medalju "Miloš Obilić" za “ispoljenu hrabrost i delo ličnog herojstva”. Posthumno je dobio i Orden časti Republike Srpske sa zlatnim zracima, te Povelju Helsinškog komiteta za ljudska prava u BiH.
Iako je Aleksićev herojski čin na različite načine prepoznat i u BiH i u regionu, to nije i zvanično učinjeno na državnom nivou BiH.
Autorka projekta i knjige “Dobri ljudi u vremenu zla” Svetlana Broz smatra da “veliki broj političara ne želi da se suoči sa fenomenom takvih ljudi jer tom prilikom oni moraju sebe pogledati u ogledalo koje za njih predstavljaju ti ljudi. Onda ta lica budu često nakazna”.
“Vrlo često u sredinama u kojima ti ljudi žive, ako su preživeli svoj ljudski čin, se osećaju usamljenima i odbačenima iz istog tog razloga - ta sredina ne želi da prepozna svoje nakazno lice u njima, u njihovoj lepoti i njihovoj čistoti”, izjavila je Radiju Slobodna Evropa Svetlana Broz koja je u knjizi, objavljenoj 1999. godine, predstavila svedočenja “malih ljudi” koji su, uprkos ratu koji je besneo, imali potrebu da ispričaju nešto dobro i lepo o osobama drugih nacionalnosti.
I Rade Aleksić ponosan je što njegov sin svojim delom “postaje simbol čovečnosti, požrtvovanja, hrabrosti...”
(SEEcult.org)
