Nađ i džez legende u Kanjiži
Festival “Jazz, improvizovana muzika” u Kanjiži smanjen je ove godine na tri dana, ali će imati nekoliko ekskluzivnih programa - na otvaranju 10. septembra svetsku premijeru pozorišnog komada “Dužina 100 igala” proslavljenog Jožefa Nađa (Nagy József), te koncerte veterana sving epohe Henrija Skipera Franklina (Henry Skipper Franklin) - poslednjeg živog basiste orkestra Kaunta Bejzija (Count Basie), kao i legendarnog njujorškog muzičara Čarlija Gejla (Charlie Gayle).
Festival “Jazz, improvizovana muzika” u Kanjiži smanjen je ove godine na tri dana, ali će imati nekoliko ekskluzivnih programa - na otvaranju 10. septembra svetsku premijeru pozorišnog komada “Dužina 100 igala” proslavljenog Jožefa Nađa (Nagy József), te koncerte veterana sving epohe Henrija Skipera Franklina (Henry Skipper Franklin) - poslednjeg živog basiste orkestra Kaunta Bejzija (Count Basie), kao i legendarnog njujorškog muzičara Čarlija Gejla (Charlie Gayle).
Prema navodima organizatora iz Kanjiškog kruga, 15. festival “Jazz, improvizovana muzika” planiran je bio na sedam dana, posebno zbog jubilarnog karaktera, ali ga je “finansijska kriza” smanjila na tri.
Otvaranje 15. izdanja biće u znaku novog pozorišnog komada proslavljenog koreografa Nađa - “Dužina 100 igala”, u kojem se sedam plesača se vezuje za sedam muzičara pod vođstvom sve priznatijeg Silarda Mezeija (Szilárd) iz Sente.
Opus Nađa je od početka privržen savremenoj muzici, ponajviše onoj struji koja se zove improvizovana muzika, pa se festivalu prirodno priključuje njegova premijera, u produkciji Regionalnog kreativnog ateljea Jožef Nađ u Kanjiži.
Čovek u novom komadu Nađa prignječen je u ćorsokak savremenog života i jedini put za oslobađanje svog prostora je da se oslanja na snagu duha - prezentovan i živom muzikom.
Uoči premijere, nastupiće duo mladih umetnika Tim Trevor Brisko (Briscoe) iz Irske i Nikola Gvazaloka (Nicola Guazzaloca) iz Italije, koji sviraju prefinjenim kamernim izrazom i specifičnim senzibilitetom stvaraju organsku savremenu muziku.
Drugog dana festivala, 11. septembra, publika će slušati izvođače tradicionalnih formi - tradiciju izvorne narodne muzike ove godine predstavljaju trio Arpada Bakoša pri Muzičkoj pozivnici na Pijaci i sastav Zapis, predvođen pojcem Pavlem Aksentijevićem.
Ta grupa pođednako crpi uticaj iz tradicionalne srpske izvorne i duhovne muzike, kao i iz srednjovekovnih tradicija, a sadašnji program sadrži i prelepe ljubavne pesme sa uticajem turske muzike.
Nastupiće i kvartet Kanjižanina Kurine Mikloša, sa mađarskim gostima, koji je redak primer još živih i prefinjenih idioma jezika klasičnog džeza iz 60-ih.
Američki kontrabasista Henri Franklin nastupiće 11. septembra sa svojim stalnim partnerom Robert Ikizom, turskim bubnjarem koji živi u Švedskoj, i mađarskim saksofonistom Viktorom Totom, a podsetiće publiku na zlatnu epohu ere svinga.
Treći veliki muzički događaj 15. kanjiškog festivala biće povratak legendarnog Gejla 25 godina nakon što je imao čuveni koncert na Danima džeza u Novom Sadu, u okviru evropske turneje na kojoj je taj nekadašnji njujorški beskućnik i postao čuveni muzičar, zahvaljujući promoteru Piteru Kovaldu (Peter Kowald).
Gejl je do 45 godine uglavnom svirao za ptice, ljude u metrou i ponegde u podrumima i tavanima nepriznatih muzičara. Posle uspešne evropske turneje, jedno vreme se priključio grupi čuvenog Sesila Tejlora (Cecil Taylor), ali sve vreme je održavao svoje male komboe, a 2006. godine gostovao je i na 22. Beogradskom džez festivalu, kao i na otvaranju sedmog No Jazz festivala u Zagrebu.
Kao kompozitor i saksofonista, a ne manje i kao klavirista, Gejl je ubrzo postao sinonim za nekompromisnu, čisto umetničku muziku u jednom jako prljavom, kompromisnom svetu. Postao je svetionik u mraku velike parade komercijalne kvazi umetnosti. Njegova čista duhovnost je i dan danas merilo prave umetničke muzike.
Prema navodima Kanjiškog kruga, Gejl je s radošću prihvatio zajednički nastup sa Mezeijem, posle upoznavanja sa snimcima tog muzičara i kompozitora koji je prošle godine imao više veoma uspešnih CD izdanja, hvaljenih od kritike u Evropi i Americi, što je doprinelo njegovom ugledu na sceni savremene improvizovane muzike.
U okviru festivala biće održana i radionica Mihalja Borbelja koji, posle nedavnog velikog uspeha na pariskom džez festivalu, privlači sve veću pažnju međunarodne muzičke kritike. Pre par godina i u Kanjiži je održao koncert, a ovoga puta njegova specifična lirska osećajnost i suptilnost kamernog muziciranja usmereni su ka životnom delu velikog mađarskog kompozitora Zoltana Kodalja.
Radionica Borbelj, svirajući Kodaljeve kompozicije, ujedno ih citira na sebi svojstven način, protkan mnogim improvizacijama, a u tome pomaže i čuveni violončelista klasične muzike Balaž Kantor.
Festivalske džem sešne zamenuje ove godine zbog besparice kućno muziciranje, odnosno ad hoc sastavi prisutnih muzičara, bez domaćina sešna, najavili su organizatori, uvereni da će i ti susreti nastaviti tradicionalnu frenetičnu atmosferu.
U okviru festivala, biće otvorena i izložba rano preminulog subotičkog slikara i grafičara Mikloša Biroa, koju će otvoriti u Galeriji Tihamera Doboa poznati slikar i muzičar Miroslav Jovančić.
Cene karata za prvi i treći dan su 400 dinara, a za drugi - 300.
Festival su pomogli: Pokrajinski Sekretarijat za kulturu ojvodine, Regionalni kreativni atelje Jožef Nađ, fondacije NKA i “Szülőföld Alap” iz Mađarske, američka ambasada u Beogradu, Mesna zajednica i Opština Kanjiža...
Sajt festivala je www.jazz.eutelnet.com, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
