Marinina prisutnost u MoMa
Retrospektivna izložba performansa svetski slavne beogradske umetnice Marine Abramović u njujorškom MoMA, prva takve vrste u tom čuvenom muzeju, počela je predotvaranjem za stručnu javnost, a vernisaž od 10. marta omogućiće muzejskim članovima ekskluzivni uvid u pedesetak njenih radova nastalih u proteklih 40 godina i više, tokom kojih je postala jedna od najvećih zvezda svetske umetničke scene.
Od ranih intervencija i zvučnih radova, preko video radova, instalacija, fotografija, samostalnih i zajedničkih performansa sa Ulajem (Ulay), izložba “Marina Abramović: The Artist Is Present” obuhvata i fizičku prisutnost umetnice u muzeju naredna dva i po meseca, u okviru najdužeg performansa koji će izvesti u karijeri, kao i učešće četrdesetak specijalno za tu izložbu odabranih mladih umetnika koji će ponovo uživo izvesti nekoliko njenih radova od istorijskog značaja.
Izložba će biti zvanično otvorena 14. marta, a to 31. maja Marina Abramović će, u ukupnom trajanju od više od 700 sati, izvesti dosad najduži solo performans “The Artist Is Present” - tokom radnog vremena muzeja sedeće u tišini za stolom u atrijumu MoMA, pasivno pozivajući posetioce da joj se pridruže preko puta. Iako im neće odgovarati na bilo koji način, posetioci MoMA, kako je istakao taj muzej, imaju priliku da dožive lično iskustvo neverbalnog kontakta sa slavnom umetnicom i učestvuju u umetničkom radu.
Izložba Abramovićeve, koja je rođena 1946. u Beogradu, prva je velika retrospektiva performansa u MoMA i ima revolucionarni značaj u smislu predstavljanja umetnosti performansa uopšte u muzejskom kontekstu.
Izložbu organizuje Klaus Biesenbach, direktor P.S.1 Contemporary Art Centra i glavni kustos velikih izložbi u MoMA, koji je i jedan od pisaca eseja u reprezentativnom katalogu, kao i Arthur C. Danto, Chrissie Iles, Nancy Spector i Jovana Stokić, mlada beogradska istoričarka umetnosti koja živi u Njujorku i već godinama sarađuje sa velikom umetnicom. Katalog prati i CD sa oko 350 fotografija i audio vođenjem kroz izložbu koja je izazvala veliku pažnju i svetskih medija i stručnih časopisa.
Internacionalno priznata kao pionirka i ključna figura umetnosti performansa, Marina Abramović najpoznatija je po upotrebi sopstvenog tela kao subjekta, objekta i medijuma, kojim istražuje fizičke i psihičke granice bola, iscrpljivanja i opasnosti, u traganju za emocionalnom i spiritualnom transformacijom.
Izložba u MoMA obuhvata hronološku instalaciju njenog opusa, reflektujući različite modele reprezentovanja, dokumentovanja i izlaganja njenih jednokratnih i medijski zasnovanih radova.
Osim u atrijumu na drugom spratu MoMA, gde će biti svetska premijera novog performansa “The Artists Is Present”, na šestom spratu muzeja biće ponovo izvedeno pet ključnih performansa, uz video i fotografsku dokumentaciju originalnih radova.
Mladi umetnici izvešće ponovo performans “Imponderabilia”, koji su Marina i Ulaj, stojeći nagi jedan naspram drugog na vratima uskog prolaza, izveli 1977. godine, primoravajući prolaznike da prođu između njih i dodirnu ih.
Ponovo će biti izveden i performans “Relation in Time”, takođe iz 1977. godine, koji podrazumeva učešće para koji sedi tiho, povezan svojom dugom kosom. Takođe, poetioci MoMA imaće priliku da vide ponovo izvođenje performansa “Contact” iz 1980. godine, u kojem dvoje performera stoji jedno naspram drugog i jedva se dodiruje vrhovima prstiju ispružene ruke.
Biće ponovo izveden i čuveni performans “Nude with Skeleton” iz 2002. godine, u kojem nag performer leži ispod skeleta, “oživljenog” dahom umetnika/ce. Ponovo će biti izveden i performans “Luminosity” iz 1997. godine, u kojem nag performer stoji ispred zida i posebnim osvetljenjem stvara utisak da pluta.
Prva tri performansa Marina Abramović izvela je originalno sa Ulajem (Uwe Laysiepen), svojim partnerom od 1975. do 1988. godine, a svih pet radova će, tokom radnog vremena izložbe, odnosno duže od 700 sati, izvoditi u smenama četrdesetak mladih umetnika koje je umetnica sama i izabrala. Reizvođenje performansa prate video snimci i foto-dokumentacija originalnih radova, a u pojedinim slučajevima postoje i audio snimci i originalni objekti koji su korišćeni.
Hronološki prikaz opusa Abramovićeve podeljen je na četiri dela, od kojih je prvi fokusiran na njene solo performanse u Beogradu od 1969. do 1975. godine, uključujući čuveni “Rhythm 0” (1974).
Drugi segment posvećen je njenoj saradnji sa Ulajem, uključujući “Rest Energy” (1980) i “Nightsea Crossing” (1981-87), seriju od 22 performansa tokom kojih su sedeli bez pokreta, u potpunoj tišini, jedno naspram drugog.
Treća sekcija fokusirana je na period od 1995. do 2005. godine, kada je Abramovićeva ostvarila novo poglavlje solo performansa, kojima je predstavila suočavanje sa usamljenošću, kao i sa svojim kulturnim, ideološkim i duhovnim korenima na Balkanu, porodičnim poreklom, kao i sa patnjom zbog žrtava u ratovima na prostoru bivše Jugoslavije 90-ih godina prošlog veka. Instalacija “Balkan Baroque” (1997), za koju je dobila Zlatnog lava za najboljeg umetnika na Bijenalu u Veneciji 1997. godine, predstavljena je kroz tro-kanalnu projekciju njenih i fotografija njenih roditelja u prirodnoj veličini, uz ogromnu količinu kostiju koje je u originalnom, četvorodnevnom performansu u Veneciji Abramovićeva čistila od ostataka mesa po šest sati, ukazujući na bol i patnje u ratu.
Poslednji, četvrti segment hronološkog dela retrospektive odnosi se na karijeru Marine Abramović u Njujorku od 2001. godine.
Posetioci će moći da se prisete rada “In the The House with the Ocean View” iz 2002. godine, tokom kojeg je umetnica živela 12 uzastopnih dana u njujorškoj galeriji Sean Kelly. Taj performans, za koji je dobila 2003. prestižnu nagradu Besi (The Bessises) grada Njujorka za igru i performans, predstavljen je u MoMA kroz tro-kanalni video sa zvučnim zapisom kojim umetnica opisuje svaku akciju tokom tog 12-dnevnog rada.
Predstavljen je i performans “Seven Easy Pieces”, izveden 2005. godne u okviru velike izložbe u Gugenhajm muzeju u Njujorku, kada je Abramovićeva ponovo izvela neke od najtežih svojih i performansa drugih umetnika iz 60-ih i 70-ih godina, ukazujući na nedostatak dokumentacije o tom važnom periodu umetnosti i postavljajući ujedno pitanje mogućnosti ponavljanja i očuvanja performansa kao umetničke forme koja je po svojoj prirodi kratkotrajna. Izložba u MoMA obuhvata sedmokanalnu video instalaciju performansa izvedenih u okviru izložbe “Seven Easy Pieces” u Gugenhajmu.
Povodom retrospektive Marine Abramović u MoMA, u P.S.1 centru za savremenu umetnost reinstaliran je njen rad “Chair for Man and His Spirit”, koji je kreirala specijalno za taj prostor 1997. godine, povodom njegovog ponovnog otvaranja.
Prema navodima umetnice, za novu kuću potrebno je imati i nameštaj za novi duh, a “duhovnu stolicu” u tom radu smatra delom “tranzicionih objekata”, a ne skulptura, budući da direktnom interakcijom izaziva “fizičko i mentalno iskustvo” posetilaca izložbe, koja je otvorena u P.S.1 od 27. februara do 10. maja.
Na retrospektivi u MoMA, osim Marine Abramović, učestvuju i: Maria José Arjona, Brittany Bailey, John Bonafede, Lydia Brawner, Rachel Brennecke (aka Bon Jane), Rebecca Brooks, Isabella Bruno, Hsiao Chen, Rebecca Davis, Angela Freiberger, Kennis Hawkins, Michael Helland, Igor Josifov, Elana Katz, Cynthia Koppe, Heather Kravas, Gary Lai, Abigail Levine, Jacqueline Lounsbury, Isabelle Lumpkin, Elke Luyten, Alexander Lyle, Justine Lynch, Tom McCauley, Nick Morgan, Andrew Ondrejcak, Tony Orrico, Will Rawls, Matthew Rogers, George Emilio Sanćez, Ama Saru, Jill Sigman, Maria S. H. M., Layard Thompson, Amelia Uzategui Bonilla, Deborah Wing-Sproul, Yozmit i Jeramy Zimmerman.
U okviru retrospektive, organizovano je više javnih događaja, a između ostalog, 2. juna će Marina Abramović i kustos Klaus Biesenbach sa performerima koji će reprizirati njene radove učestvovati na javnoj diskusiji o fenomenu performansa i procesu njegovog re-izvođenja.
Svi performansi, koji će omogućiti publici da iskusi njihovu bezvremenost, biće izvođeni do zatvaranja izložbe (31. maj), a počinju pre nego što se MoMA otvori svakog dana i završavaju se nakon izlaska posetilaca.
Ulaz na izložbu košta deset dolara, odnosno osam za vlasnike članskih kartica MoMA i studente.
Sajt MoMA je www.moma.org
Radovi Marine Abramović predstavljeni su i u Galeriji umetnika portala za kulturu SEEcult.org
*Foto sa predotvaranja u MoMA: Viktor Šekularac
(SEEcult.org)
