Spirtina kuća najzad otvorena
Spirtina kuća, kulturno-istorijsko zdanje koje je jedno od najstarijih simbola istorije Zemuna, nedavno je otvoreno za posetioce posle 12 godina – izložbom “O Zemunu glas, reklame i oglasi 1919-1941” koju je Muzej grada Beograda (MGB) priredio u delu te zgrade povodom 60 godina od osnivanja Zavičajnog muzeja Zemuna.
Zavičajni muzej Zemuna, koji je u sastavu MGB, bio je zbog sanacije zatvoren od 2002. godine. Radovi, prvobitno predviđeni da traju nekoliko meseci, zaustavljeni su zbog rekonstrukcije parketa i traženja najboljeg rešenja za vraćanje muzejskog prostora u prvobitno stanje. Najveći izazov predstavlja zamena ručno izrađenog i slaganog intarziranog parketa, postavljenog davne 1855. godine. Kada se završe građevinski radovi, treba osmisliti stalnu postavku i izraditi poseban nameštaj.
MGB je odlučio da u delu prostora zemunskog muzeja, koji je osposobljen za studijske izlozbe, organizuje izložbu “O Zemunu glas, reklame i oglasi 1919-1941”, autorke Ljiljane Aćimović, višeg kustosa.
Do kraja februara posetioci kroz reklame i oglase mogu doživeti priču o životu Zemuna u periodu od 1919. do 1941. godine, a iz najvažnijih listova i izdanja koji su štampani u tom periodu, može se saznati kako su se i gde Zemunci zapošljavali ili stanovali, kako su se oblačili, zabavljali, upoznavali, venčavali i umirali.
Odabrani oglasi razvrstani su u četiri veće celine: službeni, privatni i reklamni oglasi i oglasi ponude i potražnje.
Službene oglase su izdavali lokalni organi uprave i sudstva. Zahvaljujući njima, Zemunci su bili obaveštavani o stečajevima, licitacijama, važnim javnim događajima i o propisima koji su donošeni da bi se uredio život grada.
Uz pomoć privatnih, odnosno ličnih, oglasa moglo se saznati ko se venčao ili verio, ko je umro ili ko je na koji način proslavio slavu. Njihova uloga nije bila samo informisanje već i isticanje značaja i ugleda određenih porodica ili pojedinaca.
Reklamni oglasi svedoče ne samo o razvoju privrede Zemuna, nego i o stilu života koji je tada vladao, dok oglasi ponude i potražnje, koji obuhvataju kupoprodaju pokretne i nepokretne imovine, pružanje i potražnju usluga, ponudu stanova, predloge za upoznavanje i tome slično zaokružuju sliku o Zemunu i njegovim žiteljima između dva svetska rata.
Najviše oglasa i reklama je objavljivano u nedeljnicima štampanim od 1926. do 1936. u Zemunu: Sremski glasnik, Zemunski vesnik, Zemunski glasnik, Sremski odjek, Naša reč... Vremenom su se i čitaoci i oglašivači orijentisali na beogradsku štampu - Politiku, Pravdu i Vreme, novine koje su imale veliki broj čitalaca širom Kraljevine. Neposredno posle Prvog svetskog rata, zemunski trgovci i industrijalci su nastojali da se povežu sa dugogodišnjim partnerima sa prostora nekadašnje Austrougarske, pa su se oglašavali i u listu Srbija, koji je od početka 1919. godine izlazio u Sremskoj Mitrovici.
Oglasi se mogu naći i u listovima koji su se periodično pojavljivali: Ilustrovani list, Žena i svet, Žena danas i Narodno blagostanje.
Zavičajni muzej Zemuna smešten je u Spirtinoj kući u Glavnoj ulici 9.
Spirte su bili poznata familija cincarskog porekla koja se u Zemun doselila krajem 18. veka.
Visokoparterna zgrada podignuta јe sredinom 18. veka prema projektu bečkog arhitekte Ferstla, a izgradnju je finansirao Dimitrije Spirta. Kuća je završena 1855. godine, međutim Spirta nije tu dugo živeo, već se odselio u Pančevo, gde je i umro 1885. godine. Poslednji vlasnik iz te porodice bio je Đorđe koji je kuću prepisao svojoj ženi Sofiji.
Arhitektonskim odlikama i raskošnim enterijerom, Spirtina kuća se uvek izdvajala u tom kraju. Fasada je od kamena, a na zidovima širokog lučnog ulaza u kuću oslikani su motivi iz grčke mitologije.
Naravno, od svog postanka do danas ovo zdanje je pretrpelo mnoge promene. Krajem 19. veka tu je bio smešten hotel “Garni”, a nakon Prvog svetskog rata, jedno vreme je ovde bilo sedište Zavoda za slepe i gluve srpske invalide. Kada je posle Drugog svetskog rata tražena lokacija za Narodni muzej Zemuna, odlučeno je da to bude upravo Spirtina kuća, koja je 1965. proglašena spomenikom kulture.
Ulaz na izložbu “O Zemunu glas, reklame i oglasi 1919-1941” je besplatan, a otvorena je do kraja februara 2015.
N. Pavlović / SEEcult.org
