Jugoslovenska kinoteka tradicionalno obeležava u junu svoj dan, 6. jun, otvaranjem Festivala nitratnog filma, a publiku očekuju i retrospektive glumice Tanje Bošković, velikana svetskog filma Akire Kurosave i Luisa Bunjuela, kao i hrvatskog kompozitora Alfija Kabilja, programi posvećeni sećanju na reditelje Roberta Bentona i Teda Kočefa, reditelja i kompozitora Arsenija Arsu Jovanovića i glumca Vala Kilmera, kao i nova digitalna restauracija u okviru projekta A1 Kinoteka – film “Košava” (1974) Dragoslava Lazića. U ponudi je i ciklus Leto, program Šok koridora, kao i Revija stvaralaštva dece i omladine Srbije, čiji je Kinoteka domaćin.
U sali “Makavejev” 2. juna na programu je igrani film “Vreme leoparda” (1985) Zdravka Velimirovića, povodom 40 godina od premijere tog ostvarenja snimljenog u Africi, s glumcima i naturščicima i crne i bele puti, u jugoslovensko-mozambičkoj koprodukciji. Tokom juna navršava se pola veka od pobede Mozambika u borbi za nezavisnost te zemlje od portugalske kolonijalne vlasti, što je i tema tog filma.
Od 3. do 5. juna na programu su strani i domaći filmovi koji tretiraju temu leta – između ostalog, francuski klasik “Izlet” (1936) Žana Renoara, švedski “Leto sa Monikom” (1953) Ingmara Bergmana, turski “Odsjaj ljubavi” Metina Erksana, dobitnika Zlatnog medveda u Berlinu, sovjetski “Nežnost” (1967) uzbekistanskog autora Eljora Išmuhamedova, kao i dva “morska” filma jugoslovenske produkcije “Lito vilovito” (1964) Obrada Gluščevića i “Crni biseri” (1958) Tome Janića.
Na Dan Jugoslovenske kinoteke, 6. juna, kada je i godišnjica prve filmske projekcije u Beogradu i na Balkanu, tradicionalno počinje Festival nitratnog filma, a za svečano otvaranje 27. izdanja tog festivala odabran je spektakl “Kenigsmark” (1923) Leonsa Perea o intrigama u jednom imaginarnom kraljevstvu, u kojem je prvu ulogu na francuskom filmu ostvario evropski glumac srpskog porekla Svetislav Ivan Petrović.
Do 17. juna na programu je bezmalo 50 filmova iz 23 zemlje Evrope, Azije, Severne i Južne Amerike, među kojima su i rane burleske Stanlija i Olija (1927-1928), dokumentarac “Indija” (1958) Roberta Roselinija, klasični krimić “Simfonija masakra” (1964) Žaka Dereja…, kao i arhivski snimci Srbije i Jugoslavije iz programa “Drugi o nama”.
Povodom 150. godišnjice ustanka u Hercegovini, 18. juna biće prikazana “Nevesinjska puška, ili pohvala pobijeđenom vojvodi” (1963) u režiji Živorada Žike Mitrovića. U toj ratnoj drami igrali su Miha Baloh, Jovan Milićević, Petar Prličko.
Kinoteka će 19. i 20. juna obeležiti 40, odnosno 30 godina otkako je reditelj Emir Kusturica osvojio dve Zlatne palme na festivalu u Kanu za filmove “Otac na službenom putu” (1985) i “Podzemlje” (1995).
Povodom 115 godina od rođenja slavnog japanskog reditelja i scenariste Akire Kurosave (1910-1998) priređena je restrospektiva, koja od 20. do 24. juna nudi deset ostvarenja tog velikana svetskog filma. Ciklus otvara slavno delo “Rašomon” (1950), nagrađeno Zlatnim lavom u Veneciji, s popularnim glumcem Toširom Mifuneom. Slede “Krvavi presto” (1957), “Dodes’ka-den” (1974) i drugi japanski filmovi, a poslednjeg dana sovjetsko-japanski “Dersu Uzala” (1975) i japansko-američki “Kagemuša” (1980), koji je Kurosavi doneo Zlatnu palmu u Kanu.
Program Sećanje na… od 25. do 27. juna posvećen je nedavno preminulom američkom reditelju i scenaristi Robertu Bentonu (1932-2025). Među šest filmova odabranih iz njegovog opusa su savremena drama o razvodu braka “Kramer protiv Kramera” (1979), za koju je Benton dobio dva Oskara – za režiju i scenario, a Oskar je pripao i glumcima Dastinu Hofmanu i Meril Strip. Na programu je i drama “Mesta u srcu” (1984), koja je Bentonu donela još jednog Oskara za scenario, a glumici Seli Fild Oskara za ulogu udovice koja pokušava da spase farmu u doba Velike depresije 30-ih godina u SAD.
Povodom Vidovdana, 28. juna biće prikazan dokumentarni film “Proslava 550. godišnjice Kosovske bitke” (1939) u režiji Koste Novakovića, te igrani film “Boj na Kosovu” (1989) Zdravka Šotre.
U okviru projekta A1 Kinoteka, digitalno je restaurisan filma “Košava” (1974) reditelja Dragoslava Lazića. Nova kopija biće prikazana besplatno 29. juna od 18 i 20.30 časova. U toj drami o dvojici gastarbajtera – povratnika i jednoj mladoj ženi, samohranoj majci, prema scenariju Milana Milićevića Langa i u produkciji “Centar filma”, igrali su Bekim Fehmiju, Bata Živojinović i Tanja Bošković.
Povodom 90 godina od rođenja slavnog grčkog reditelja Tea Angelopulosa (1935-2012), jednog od prvih dobitnika Zlatnog pečata Jugoslovenske kinoteke, u sali “Makavejev” 30. juna biće prikazane dve njegove filmske drame – “Prah vremena” (2008), snimljen u koprodukciji Grčke i više evropskih zemalja, kao i “Odisejev pogled” (1995), u čijoj je koprodukciji učestvovala i tadašnja SR Jugoslavija.
U sali Jugoslovenske kinoteke u Kosovskoj ulici stalni program Šok koridor 2. i 3. juna predstavlja italijanskog reditelja Lamberta Bavu. Ljubitelji horora videće neke od njegovih najpoznatijih filmova, kao što su “Demoni” (1985) i “Demoni 2” (1986).
Program Sećanje na… od 4. do 7. juna posvećen je nedavno preminulom američkom glumcu Valu Kilmeru (1959-2025). Iz njegovog bogatog opusa odabrano je osam filmova, počev od debitantskog “Strogo poverljivo” (1984). Tu parodiju na krimi i špijunske trilere zajedno su režirali Džim Abrahams, Dejvid Zaker i Džeri Zaker. Slede epska avantura i fantazija “Vilou” (1988) Rona Hauarda, “Dors” (1991) Olivera Stouna, gde je Val Kilmer oživeo lik vođe tog rok benda – Džima Morisona, vestern “Tumstoun” (1993) Džordža Pana Kosmatosa, u kojem je igrao Doka Holideja…
Za 8. jun najavljena su dva filma nekadašnjeg bosanskog reditelja Mirze Idrizovića, oba u žanru drame – “Ram za sliku moje drage” (1968) i “Miris dunja” (1982).
Ciklus filmova glumice Tanje Bošković počinje 9. juna filmovima “Okupacija u 26 slika” (1978) Lordana Zafranovića i “Majstori, majstori!” (1980) Gorana Markovića, a do 12. juna biće prikazani i “Balkan ekspres” (1983) Branka Baletića, u kojem je kreirala svoju najpoznatiju ulogu Lili, “Manifesto” (1988) Dušana Makavejeva i drugi.
Povodom 125 godina od rođenja Luisa Bunjuela (1990-1983), nagrađivanog i kontroverznog filmskog stvaraoca, jednog od najistaknutijih predstavnika nadrealizma, koji je radio u rodnoj Španiji, kao i u Meksiku, Francuskoj i Americi, Kinoteka je od 13. do 19. juna najavila ciklus njegovih najpoznatijih filmova. Program otvaraju šokantni kratkometražni “Andaluzijski pas” (1929) i dugometražni debi, crna komedija “Zlatno doba” (1930). U ovaj izbor uključeni su filmovi za koje je Bunjuel dobio Zlatnu palmu u Kanu – “Viridijana” (1961) i Zlatnog lava u Veneciji – “Lepotica dana” (1967), kao i nominovani za Oskara u kategoriji scenario – “Diskretni šarm buržoazije” (1972) i “Taj mračni predmet želja” (1977)
U programu Sećanje na… od 19. do 23. juna biće prikazano devet filmova za koje je muziku radio hrvatski kompozitor Alfi Kabiljo (1935-2025), koji je veći deo opusa ostvario u okviru jugoslovenske produkcije. Na programu su “Novinar” (1979) Fadila Hadžića, s Radetom Šerbedžijom u glavnoj ulozi, “Pad Italije” (1981) i “Ujed anđela” (1984) Lordana Zafranovića i drugi, a iz novijeg perioda “Neka ostane među nama” (2010) Rajka Grlića, u koprodukciji Hrvatske, Srbije, Slovenije i Francuske.
Povodom nedavne smrti svestranog i nagrađivanog reditelja, scenariste, kompozitora i prevodioca Arsenija Arse Jovanovića (1932- 2025), Jugoslovenska kinoteka prikazaće 24. juna film “Pesma” (1961), koji je režirao s Radošem Novakovićem, te američki film “Drvo života” (2011) Terensa Malika, u kojem se, kao i u niz drugih filmova tog čuvenog reditelja, može čuti muzika koju je on komponovao.
Kinoteka će podsetiti i 29. i 30 juna na kanadskog reditelja Teda Kočefa, koji je radio i u Velikoj Britaniji, Australiji i SAD. Na programu su četiri njegova američka filma, među kojima je najpoznatiji “Rambo” (1982), sa Silvesterom Staloneom u naslovnoj ulozi.
Kinoteka je od 25. do 29. juna domaćin Revije stvaralaštva dece i omladine Srbije.
(SEEcult.org)