Veče posvećeno Pekiću
Književno veče posvećeno delima Borislava Pekića, jednog od najznačajnijih srpskih književnika 20. veka, biće održano 5. maja u Maloj sali Kolarčeve zadužbine u Beogradu, a govoriće direktor Lagune Dejan Papić, književni kritičar Aleksandar Jerkov, književnik i kritičar Petar Arbutina i pisac Nenad Nikolić.
Izdavačka kuća Laguna je prvi put objavila celokupna Pekićeva književna dela u 14 knjiga.
Romansijer, dramski pisac i filmski scenarista, rođen 4. februara 1930. godine u Podgorici, a od 1945. godine živeo je u Beogradu, gde je pohađao Treću mušku gimnaziju i maturirao 1948. godine. Te iste godine osuđen je na 15 godina strogog zatvora sa prinudnim radom i gubitkom građanskih prava od deset godina kao pripadnik tada ilegalnog Saveza demokratske omladine Jugoslavije. Na izdržavanju kazne je bio u KPD Sremska Mitrovica i KPD Niš. Pomilovan je 1953. godine, pošto je proveo pet godina u zatvoru.
Studirao je eksperimentalnu psihologiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Godine 1958. dobio je prvu nagradu na anonimnom konkursu za originalni scenario, koji je raspisao “Lovćen film”, a 1959. počeo je da radi kao dramaturg i scenarista za tu filmsku kuću.
Na početku svog književnog stvaralaštva pisao je scenarija za različita filmska preduzeća. Prema njegovom tekstu “Dan četrnaesti” snimljen je film koji je 1961. godine predstavljao Jugoslaviju na filmskom festivalu u Kanu.
Prvi roman “Vreme čuda” objavio je 1965. godine, i od tada se isključivo posvetio pisanju. Pisao je prozu, pozorišne, radio i televizijske drame.
Bio je član uredništva Književnih novina od 1968. do 1969. godine i saradnik u časopisima Stvaranje, Književnost, Savremenik i Književna reč, kao i u brojnim novinama i dnevnim listovima.
Za drugi roman “Hodočašće Arsenija Njegovana” (1970) dobio je NIN-ovu nagradu za roman godine. Nakon odluke da se sa porodicom privremeno preseli u London 1970. godine, vlasti mu bez obrazloženja oduzele pasoš. Posle godinu dana uspeo je da se pridruži porodici u Londonu, ali za jugoslovenske vlasti je postao persona non grata.
Pekić je preminuo 2. jula 1992. godine u Londonu.
Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana u Beogradu.
Kratki roman “Uspenje i sunovrat Ikara Gubelkijana” objavljen je u izdanju “Slova ljubve” iz Beograda tek 1975. godine (iako je napisan znatno ranije, ali Pekić nije uspeo da pronađe izdavača koji bi se usudio da objavljuje njegova književna dela).
Rukopis sotije “Kako upokojiti vampira” izabran je na anonimnom književnom konkursu Udruženih izdavača i štampan 1977. godine. Sledi kratak roman “Odbrana i poslednji dani” (1977). Pekićevo kapitalno delo, saga-fantazmagorija “Zlatno runo” objavljeno je u sedam tomova (1978-1986), za koje je 1987. dobio Njegoševu nagradu.
Žanr-romanom “Besnilo” (1983), svojevrsnom apokaliptičkom vizijom sveta u kojem živimo, Pekić je odstupio iz istorijske tematike “Zlatnog runa” i napisao delo sa elementima trilera. Taj roman je, zahvaljujući tematskoj provokativnosti, postao bestseler i doživeo veliki broj izdanja. Prema mišljenu čitalaca, “Besnilo” je, pored “Godina koje su pojeli skakavci”, ušlo u selekciju deset najboljih romana u srpskoj književnosti objavljenih od 1982. do 1992. godine. U sledećem, antropološkom romanu “1999”, objavljenom 1984, za koji je 1985. dobio nagradu za naučnu fantastiku, Pekić je ostao na tragu te uzbudljive fantastične utopije.
Krajem 1984. godine, u izdanju Partizanske knjige iz Beograda, izašla su Pekićeva “Odabrana dela” u 12 knjiga, za koja je dobio nagradu Udruženja književnika Srbije. Časopis “Književnost” dodelio mu je 1986. godine, povodom 40-godišnjice izlaženja, specijalnu Povelju.
“Nolit” mu je 1988. objavio zbirku gotskih priča “Novi Jerusalim”, a za roman-epos “Atlantida” ise godine dobio je Goranovu nagradu.
Autobiografsko-memoarska proza “Godine koje su pojeli skakavci” (prvi tom) proglašena je za najbolju knjigu u 1987. i za kratko vreme doživela tri izdanja. Drugi tom pod istim naslovom dobija 1989. nagradu “Miloš Crnjanski” za memoarsku prozu. Iste godine Srpska književna zadruga objavila je njegovu fantazmagoriju “Argonautika”.
Pekić je 1990. dobio i Povelju “Majska rukovanja” za izuzetne stvaralačke rezultate na polju književnosti i kulture od Doma omladine “Budo Tomović” iz Podgorice. “Pisma iz tuđine” (1987), “Nova pisma iz tuđine” (1989, nagrada Sent-Andreje “Jakov Ignjatović” u Budimpešti 1990. godine) i “Poslednja pisma iz tuđine” (1991, godišnja nagrada Grafičkog ateljea Dereta za najuspešnije izdanje te godine) spadaju u Pekićev publicistički stvaralački domen.
Esejistička proza “Sentimentalna povest britanskog carstva” objavljena je posthumno 1992. godine i za nju je 1993. dobio Počasnu nagradu BIGZ-a.
Pekić je i autor oko 30 dramskih dela za pozorište, radio i televiziju, emitovanih i igranih na domaćim i stranim radio i televizijskim stanicama i pozorišnim scenama. Pozorišni komad “Korešpodencija” zabeležio je 300 izvođenja za 24 godine na repertoaru Ateljea 212. Između ostalih dramskih dela izvođena su i “Generali ili srodstvo po oružju” (1972, nagrada za komediju godine na Sterijinom pozorju u Novom Sadu), “189. stepenik” (1982, Prva nagrada Radio Zagreba). Drami “Kako zabavljati gospodina Martina” dodeljena je prva nagrada na festivalima u Ohridu i Varni (1990).
Usledila je godišnja nagrada pozorišta u Kruševcu “Kneginja Milica” (1991) i iste godine plaketa “Pečat” Narodnog pozorišta u Beogradu za specijalne zasluge.
Pekićeva dela su prevođena na engleski, nemački, francuski, italijanski, španski, holandski, poljski, češki, slovački, mađarski, rumunski, retoromanski, makedonski, slovenački, albanski, grčki, švedski i ukrajinski.
Bio je i jedan od osnivača Demokratske stranke 1990. godine, potpredsednik i član Glavnog odbora.
Učestvovao je u uređivanju prvih brojeva obnovljenog opozicionog lista “Demokratija”, glasila Demokratske stranke.
Pekić je bio dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti od 1985. godine, član Krunskog saveta, potpredsednik Srpskog PEN-centra, član Engleskog PEN-centra, honorarni komentator srpskohrvatske sekcije BBC-ja. Bio je član Udruženja književnika Srbije, član Udruženja filmskih umetnika i član Udruženja dramskih umetnika Srbije.
Princ Aleksandar Karađorđević posthumno ga je odlikovao Kraljevskim ordenom dvoglavog belog orla prvog stepena.
Posle njegove smrti u Beogradu je osnovan Fond “Borislav Pekić”, čiji je cilj promocija i publikovanje Pekićevih dela, staranje o piščevoj zaostavštini kao i projekti “Borislav Pekić našoj deci” i godišnja dodela nagrade “Borislav Pekić” za književna dela u nastajanju.
Nakon piščeve smrti brigu o publikovanju njegovih rukopisa, kako objavljenih, tako i onih iz zaostavštine, kao i sajt borislavpekic.com, preuzele su njegova supruga Ljiljana Pekić i ćerka Aleksandra Pekić.
(SEEcult.org)
