Oproštaj od Mire Brtke
Svestrana umetnica Mira Brtka sahranjena je 21. decembra i porodičnoj grobnici na staropazovačkom groblju, u prisustvu rodbine i velikog broja poštovalaca.
Svestrana umetnica Mira Brtka sahranjena je 21. decembra u porodičnoj grobnici na staropazovačkom groblju, u prisustvu rodbine i velikog broja poštovalaca.
Uz verski ritual slovačke evangelističke crkve i pratnju crkvenog hora, Mira Brtka sahranjena je pored svog sina jedinca Miloša Stefana Kresoje, kamermana koji je sa ocem Draganom Kresojem, istaknutim filmskim rediteljem, poginuo za vreme snimanja filma u novembru 1996. godine kod Beograda. Tada je helikopter MUP-a Srbije iz kojeg su snimali zakačio motorom Dunav i pao u reku.
U ime građana Stare Pazove, u kojoj je živela, od Mire Brtke su se oprostili pesnik i novinar Martin Prebuđila i reditelj, scenarista i scenograf Miroslav Benka.
Povodom smrti Mire Brtke, koja je preminula 18. decembra u Beogradu u 85. godini, održana su i dva komemorativna skupa u Staroj Pazovi i Novom Sadu.
O životu i stvaralaštvu istaknute slikarke, koja je bila prvi diplomirani reditelj među Slovacima u Vojvodini, u svečanoj dvorani Skupštine opštine Stara Pazova govorili su Martin Prebuđila i Miroslav Benka, koji su učestvovali i na komemoraciji u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine, na kojoj su govorili i direktorka Galerije “Bel art” Vesna Latinović, likovni kritičar Sava Stepanov, autor monografije o Brtkinom likovnom opusu i istoričar umetnosti i izdavač iz Bačkog Petrovca Vladimir Valenčik.
Mira Brtka bila je svestrana umetnica renesansnog formata: bila je posvećena filmu kao rediteljka, scenaristkinja, asistentkinja režije, animatorka, scenografkinja, kostimografkinja… Njeno bavljenje modom sadržavalo je kreiranje odevnih predmeta za žene, a u intezivnoj posvećenoti skulpturi tragala je za postskulpturalnim elementima i instalacijama. Najviše se ostvarila u slikarstvu u kojem je eksperimentisala tokom dugog i plodotvornog stvaralačkog života.
Rođena u Novim Banovcima u staropazovačkoj opštini 5. oktobra 1930. godine, Mira Brtka delovala je više od pet decenija na relaciji Stara Pazova - Beograd - Rim - Novi Sad – Bratislava.
Diplomirala je 1955. na Akademiji za pozorišnu i filmsku umetnost u Beogradu, na odseku filmske režije, u klasi profesora Slavka Vorkapića i Vjekoslava Afrića, a 1963. diplomirala je i na Akademiji lepih umetnosti u Rimu, na odseku slikarstva kod profesora Franka Đentilinija i Mina Makarija.
Color Form
U Rimu je 1964. godine imala i prvu samostalnu izložbu. Izlagala je potom na brojnim samostalnim i grupnim, problemskim i studijskim izložbama u zemlji i inostranstvu.
Brtka je 1965. predstavljala Jugoslaviju na Međunarodnom simpozijumu umetnika, kritičara i istoričara umetnosti u San Marinu i Riminiju.
Bila je krajem 60-ih i početkom 70-ih članica internacionalne umetničke grupe Illumination, koju je u Rimu osnovao Nobuja Abe, umetnik, učitelj, mistik i filozof. Prvu izložbu grupa je imala 1967. u Trentu, u Galeriji „L’Arđentario“. Učestvovala je i u aktivnostima Biroa za preventivnu imaginaciju, pokrenutog u Rimu 1974. godine, što je dovelo do uspostavljanja jedne od filijala u Staroj Pazovi, u Brtkinom ateljeu (Biro za balkanizaciju umetnosti).
Snimala je kratke i dokumentarne filmove u produkciji Zagreb filma i Neoplante, a bila je i asistent režije italijanskim rediteljima.
Prve “Mirine haljine” Italijanke su prošetale krajem 60-ih godina 20. veka.
Osnovala je 2011. godine Fondaciju Brtka-Kresoja, s dokumentacionim centrom i galerijskim prostorom u Petrovaradinu. Izlagački prostor Fondacije u Petrovaradinu otvoren je 2012. izložbom Mira Brtka i grupa Illumination.
Povodom 50 godina rada, MSUV joj je pripredio 2012. godine retrospektivnu izložbu “Nestabilne ravnoteže”, čija je autorka i kustoskinja bila Suzana Vuksanović, a obuhvatila je različita polja delovanja Mire Brtke (slikarstvo, skulpturu, skulpturalnu instalaciju, film i modu) počev od sredine 60-ih godina 20. veka. Kako je tada navela u studijskom tekstu “Svetlo. Mutno. Blistavo” Suzana Vuksanović, Miru Brtku su kroz vreme, mesta i događaje - do situacija, susreta i ljudi - vodili i vode: snažna energija, radoznalost, otvorenost i spontanost, (ne)praktičnost, volja i istrajnost, idejna i telesna vitalnost, (i)racionalnost, rad, ljubav, posvećenost, upornost, izdržljivost…
Mira Brtka dobitnica je nagrade “Sava Šumanović” za likovnu umetnost, koja joj je dodeljena 2009. godine na izložbi umetnosti “Art expo” u Novom Sadu, na kojoj se 2011. godine predstavila i izložbom “Jedan (ne)mogući kontakt: Vorhol - Brtka”.
Brtkini umetnički radovi nalaze se u mnogim javnim zbirkama i privatnim kolekcijama, kao što su MSUV, MSU Beograd, Muzej grada Sarajeva, Galleria d’arte L’Argentario u Trentu, Museo Civico, Verucchio; Galleria nazionale d’arte moderna GNAM u Rimu, Galeriartist, Daghan Ozul Collection u Istanbulu, Vujičić kolekcija u Beogradu, Muzej Macura u Novim Banovcima, Wiener Städtische u Beogradu i mnogim drugim.
Njene skulpture postavljene su u javnom prostoru: Aerodrom, Vršac; TERRA, Kikinda; Plato ispred Galerije Meander, Apatin; Park/šetalište pored Dunava, Apatin; Centar za kulturu, Stara Pazova...
O Miri Brtki snimljeno je više filmova (1982. Nikola Majdak za TV Novi Sad, Lice u prolazu; 1993. M. Horvath i Vladimir Valentik za TVNS i emisiju Art Forum: razgovor sa slikarkom, vajarkom i rediteljkom Mirom Brtkom; 2012. Karmelo Romeo, po Dreams That Money Can Buy, Hansa Rihtera: Mira Brtka, Rim).
Branko Rakočević / SEEcult.org
