Majstori na 14. ZagrebDoxu
Festival ZagrebDox predstavlja u programu Majstori doxa nove naslove kultnih svetskih dokumentarista - oskarovca Aleksa Gibnija (Alex Gibney), dvostrukog dobitnika Emija Dzoa Berlingera (Joe Berlinger), dobitnika počasnog Zlatnog medveda Kloda Lanzmana (Claude Lanzmann), majstora esejističkih dokumentaraca Erika Gandinija i renomiranog reditelja Frederika Vajsmana (Frederick Wiseman).
Gledaoci 14. ZagrebDoxa imaće priliku od 25. februara do 4. marta da otkriju deo istorije Severne Koreje, važnost Njujorške biblioteke, strahote genocida nad Jermenima, probleme s kojima se susreće švedski hirurg u Etiopiji i šta se točno dogodilo u Irskoj kobne 1994. godine.
Od Oskarom nagrađenog američkog reditelja (Taxi to The Dark Side) Alexa Gibnija dolazi priča o nikad rešenoj misteriji brutalnog masovnog ubistva u Severnoj Irskoj. Film “Detaljna potraga” (No Stone Unturned) govori o 1994. godini, kada Irska pobeđuje Italiju u prvom kolu Svetskog prvenstva u fudbalu, a euforiju prekida tragedija: masakr u lokalnoj pivnici u kojem je ubijeno šest osoba. Dokumentarac otvara pitanje šta se dogodi kada vlada zataška istinu.
ZagrebDox redovno prati Gibnijev višestruko nagrađivani rad (Oskar, Emi, Gremi) i dosad je prikazao nekoliko njegovih filmova (Armstrongova laž, Nulti dan, Kasino Jack i Sjedinjene Monetarne Države, Park Avenue: novac, moć i američki san…).
Prvi put ove godine ZagrebDox predstavlja film velikog francuskog reditelja Kloda Lanzmana, prijatelja Žan-Pola Sartra i Simone de Bovoar, koji se kao tinejdžer priključio francuskom pokretu otpora. U svetski vrh dokumentarnog filma plasirao ga je 1985. godine kultni film “Shoah”, devetočasovni film o strahotama Holokausta. Odlikovan je francuskim nacionalnim ordenom Legije časti, a sa Berlinala je poneo počasnog Zlatnog medveda za životno delo. U Majstorima doxa biće prikazan njegov najnoviji film “Napalm”, lična ispovest o nesvakidašnjoj ljubavi koju je nakratko doživeo 1958. godine u Pjongjangu s Kim Kum-Sun, medicinskom sestrom korejskog Crvenog krsta. Nikada se više nisu videli, ali uspomena nije izbledela. U Severnu Koreju vratio se 2015. godine pod izgovorom da snima film o tekvokndou, a zapravo je ispričao prošlost, i svoju i onu Demokratske Narodne Republike Koreje.
Sa nominacijom za Oskara, dva Emija, nagradom publike na Sandensu i brojnim drugim priznanjima, poslednje dve decenije Džo Berlinger jedan je od vodećih autora američke dokumentarne produkcije. Njegova najpoznatija filmska trilogija “Paradise Lost” o procesu suđenja trojici maloletnika za teško počinjena ritualna ubistva prikazana je na svim važnim filmskim festivalima i osvojila je pregršt prestižnih nagrada. Zahvaljujući Berlingeru, nakon gotovo 20 godina odslužene kazne za delo koje nisu počinili, spomenuta trojka na kraju je oslobođena. U novom filmu “S namerom da se uništi” (Intent to Destroy) okuplja istoričare, naučnike i vrhunske filmaše kako bi se uključili u raspravu o turskom genocidu nad Jermenima. Za polazišnu tačku uzima film “The Promise” redatelja Terija Džordža koji dramatizuje događaje jermenskog genocida.
Iz opusa američkog autora Frederika Vajsmana, koji sadrži gotovo 50 dugometražnih igranih i dokumentarnih filmova, ističu se “The Last Letter”, “Titicut Follies”, “High School”, “Law & Order”, “Zoo”, “Public Housing” i “Dvorana za boks” (Boxing Gym), prikazan na ZagrebDoxu 2011. Brojne nagrade vrednuju njegov rad, posebno ona za životno delo Međunarodnog festivala dokumentarnog filma u Čikagu. Primarno je okrenut istraživanju američkih institucija, pa je i ovoga puta u središtu njegova interesovanja upravo ustanova – Njujorška biblioteka. “Ex Libris: Njujorška knjižnica” (Ex Libris – The New York Public Library) već ima mnoge prestižne nagrade, a otkriva najdemokratičniju američku instituciju, mesto dobrodošlice i kulturne razmene za sve stanovnike tog kosmopolitskog grada.
Zagrebdox je 2016. ugostio renomiranog, višestruko nagrađenog švedskog reditelja Erika Gandinija i predstavio njegove filmove u retrospektivnom programu (Sacrificio – tko je izdao Che Guevaru?, Surplus: terorom do potrošača, Videokracija i Švedska teorija ljubavi). Gandini je tada održao masterklas o esejističkom dokumentarcu, a ove godine biće prikazan njegov novi film “Hirurg pobunjenik” (The Rebel Surgeon). To je film o hvalevrednom poduhvatu švedskog hirurga koji, umoran od birokratije, odlazi da radi u Etiopiju u bolnicu s ograničenim resursima i bez adekvatne opreme. Živote spašava improviziranim napravama: jeftinim bušilicama, plastičnim trakama, žicama s bicikla i udicama za ribolov.
ZagrebDox će prikazati od 25. februara do 4. marta čak 125 dokumentaraca iz svih krajeva sveta, od kojih je oko 40 u međunarodnoj i regionalnoj konkurenciji.
Festivalski sajt je zagrebdox.net, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.
(SEEcult.org)
