Filmski letak u zbirci MoMA

Muzej moderne umetnosti u Njujorku (MoMA) otkupio je komplet čuvenih fanzina “Filmski letak” reditelja i vizuelnog umetnika Slobodana Šijana iz Beograda, koje je samostalno izdavao krajem 70-ih godina 20. veka.

Šijan je “Filmski letak” definisao kao vrstu “fanzina” ili “uradi sam” glasila (pre nego novine) - negde između siromašne grafike i samizdata, a nastao je sa idejom da se jednom mesečno sačini grafičko-tekstualni iskaz o filmu ili u vezi sa filmom (u najširem smislu te reči).

“Filmski letak” je kreian i distribuiran mesečno u periodu od 1976. do 1979. godine kao primer parasinematske forme koja prevazilazi uobičajeno shvatanje toga šta je film.

Povodom otkupa “Filmskog letka” za zbirku MoMa, Aleksandar Bošković sa Kolumbija univerziteta naveo je u eseju “Who Is Shooting Over There: Slobodan Šijan's Fanzine Film Leaflet (1976–79)” da je Šijanov fanzin doživljavan kao serija “papirnih filmova” - kako ga je okarakterisao svojevremeno Branko Vučićević, uticajni filmski kritičar i scenarista, ili kako je Pavle Levi naveo - kao “film drugim sredstvima”.

Šijan je započeo “Filmski letak” u periodu između svojih eksperimentalnih filmova (od 1970. do 1976. je režirao ili pomogao nastanak oko 20 eksperimentalnih i kratkih filmova) i svojih prvih TV filmova.

Štampan u tiražu između svega 50 i 250 primeraka, “Filmski letak” predstavljao je, kako je istakao Bošković, jednu od ključnih alternativnih formi za izražavanje ideoloških simptoma i procesa kulturne reprodukcije tokom 70-ih u Jugoslaviji.

Šijanovi fanzini su, kako je između ostalog naveo Bošković, predstavljali i artikulisali promenu u razumevanju filma kao subverzivnog instrumenta za društvene promene, karakterističnog za autore crnog talasa, ka shvatanju filma kao načina kritičkog promišljanja kulturne reprodukcije.

Zbirka Šijanovih fanzina iz 70-ih, inače, objavljena je pre desetak godina kao knjiga u izdanju Službenog glasnika. Knjiga sadrži 43 filmska letka kojima Šijan eksperimentiše filmskim izrazom i načinom mišljenja, uz filmografiju, bibliografiju, podatke o izložbama i nekoliko drugih priloga - tekstova o Šijanovom radu.

(SEEcult.org)